Μετάβαση στο περιεχόμενο

Παναγιώτης Φάκλαρης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Παναγιώτης Φάκλαρης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Παναγιώτης Β. Φάκλαρης (Ελληνικά)
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
ΣπουδέςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταανθρωπολόγος
αρχαιολόγος
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Ο Παναγιώτης Β. Φάκλαρης, (1947-), είναι Έλληνας, αρχαιολόγος, αναπληρωτής καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ανασκαφέας της ακρόπολης των τειχών και μέρους της Μεγάλης Τούμπας της Βεργίνας.[1]

Ο Παναγιώτης Φάκλαρης γεννήθηκε στα Βέρβενα Αρκαδίας, τον Απρίλιο του 1947. Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων του σπουδών, σπούδασε αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (University of Cambridge) του Ηνωμένου Βασιλείου με κύρια πεδία εξειδίκευσης την τοπογραφία της αρχαίας Μακεδονίας, την τοπογραφία της αρχαίας Κυνουρίας, καθώς και διάφορα άλλα ερευνητικά θέματα, σχετικά με τα αρχαία όπλα, τις πανοπλίες, τις ιπποσκευές, τα τείχη και τα οχυρωματικά έργα, την αρχαία ελληνική καθημερινή ζωή, τα μετάλλινα αντικείμενα, την αρχαία τεχνολογία και την ελληνική μυθολογία.

Σταδιοδρομία - δραστηριότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1978 ως το 1992 υπήρξε βοηθός και άμεσα συνεργάτης του διάσημου αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου. Είναι μέλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας από το 1986, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας από το 1977, ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ),[2] μέλος της Ιστορικής και Επιγραφικής Εταιρείας Μελετών, της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών[3] και ιδρυτικό μέλος της Αρκαδικής Ακαδημίας. Το 1993 τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το βιβλίο του «Αρχαία Κυνουρία. Ανθρώπινη δραστηριότητα και περιβάλλον». Από το 1985, ο Παναγιώτης Φάκλαρης έχει διδάξει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο θέματα της Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διετέλεσε επίσης διευθυντής διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων του ιδίου Πανεπιστημίου. Τα μαθήματά του συνδυάζουν τη διδασκαλία στο αμφιθέατρο με τις πολυάριθμες επιτόπιες επισκέψεις και ασκήσεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Επί σειρά ετών επίσης, διδάσκει το αντικείμενό του και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ενώ έχει διδάξει και στη Σχολή Ξεναγών Θεσσαλονίκης.

Με διαφορετικές οπτικές γωνίες…

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μαθητεία του και η συνεργασία του με τον μεγάλο αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο, είναι ένα βασικό πλεονέκτημα για τον Παναγιώτη Φάκλαρη που σε συνδυασμό με την μεγάλη ανασκαφική του εμπειρία του έδωσε τα εφόδια στο να προβάλει πνεύμα αμφισβήτησης των εκάστοτε κατεστημένων απόψεων για τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης. Έτσι, κατά καιρούς με μελέτες του έχει αμφισβητήσει τόσο την ταύτιση των Αιγών με τη Βεργίνα, ασκώντας σχετική προβληματική σχετικά με τη θέση της αρχαίας πόλης των Αιγών, αλλά και με το κατά πόσο οι τάφοι της Βεργίνας ήταν όντως βασιλικοί.

Προσδιορισμός της θέσης των Αιγών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Βεργίνα

Ως ιδιαίτερη ερευνητική συμβολή του Παναγιώτη Φάκλαρη θεωρείται ο προσδιορισμός της θέσης της πρώτης πρωτεύουσας της αρχαίας Μακεδονίας, των Αιγών, κοντά στους «Κήπους του Μίδα», στις πλαγιές του Βερμίου. Οι Αιγές, προηγουμένως πιστευόταν, ότι ήταν σε άλλα μέρη, όπως η Έδεσσα, στην περίπτωση αυτή όμως η αρχαία Έδεσσα, που θα έπρεπε να τοποθετηθεί; Αν και η σημερινή κυρίαρχη άποψη θεωρεί ότι οι αρχαιότητες της Βεργίνας ανήκουν στις αρχαίες Αιγές και ότι εκεί βρίσκονται άλλωστε οι βασιλικοί τάφοι, η διεθνώς βεβαιωμένη χρονολόγησή τους αρκετά χρόνια μετά τη δολοφονία του Φιλίππου δημιουργεί ερμητευτικά κενά στο σύνολο της θεωρίας. Έτσι, ορισμένοι επιστήμονες, εξακολουθούν να την αμφισβητούν, όπως και ο ίδιος ο Π. Φάκλαρης,ο οποίος το δημοσίευσε το 1994, την αντίθεσή του ύστερα από τοπογραφική μελέτη, τοποθετώντας τις Αιγές στην περιοχή Λευκαδίων-Κοπανού της Νάουσας.[4][5]

Οι τάφοι της Βεργίνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Φάκλαρη ο ασύλητος τάφος ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας τής Βεργίνας», ο γνωστός ως «τάφος τού Φιλίππου», δεν περιείχε καμιά απόδειξη, ότι ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο Β΄.[6] Αποδόθηκε από τον ανασκαφέα του Μανόλη Ανδρόνικο στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Βʼ, βάσει σειράς επιχειρημάτων στηριγμένων σε ενδείξεις, εκείνης της εποχής, που προέκυπταν από το σύνολο τού ευρήματος και όχι σε αποδείξεις. «Σήμερα, με τη φυσική πρόοδο της επιστήμης και με το πλήθος των ευρημάτων από τη Μακεδονία να αυξάνει τις γνώσεις μας διαρκώς, γνωρίζουμε, ότι η ορθή χρονολόγηση τού τάφου είναι μετά το 316 π.Χ., ότι οι Αιγές βρίσκονται στις πλαγιές τού Βερμίου, όπως ρητά αναφέρει ο Ηρόδοτος, ότι ο πλούτος, που περιείχε ο τάφος, δεν έχει κανένα στοιχείο, που να οδηγεί ειδικά στον Φίλιππο Βʼ ή σε άλλο ιστορικό πρόσωπο κι ότι το μόνο, που με σιγουριά δηλώνει, είναι ο τεράστιος πλούτος τού συγκεκριμένου νεκρού».[6] Σύμφωνα με τον ίδιο μετά το 2005, η «επιστημονική κοινότητα στην συντριπτική πλειονότητά της, έχει απορρίψει το συσχετισμό τού τάφου με τον Φίλιππο Β΄, λόγω της αναμφισβήτητης πλέον χρονολόγησης τού τάφου μετά το 316 π.Χ., είκοσι ολόκληρα χρόνια δηλαδή μετά τη δολοφονία και την ταφή τού Φιλίππου Βʼ το 336 π.Χ..» Παρόλα αυτά, δεν θεωρεί ότι τότε ο Μανόλης Ανδρόνικος έκανε κάτι λάθος. Πιστεύει ότι απλά διατύπωσε την επιστημονική του άποψη, όπως έχει δικαίωμα ο κάθε ανασκαφέας με βάση τα δεδομένα της δικής του εποχής: «Επρόκειτο για μια επιστημονική εκτίμηση. Εμείς, σήμερα ερχόμαστε εκ των υστέρων, αξιοποιώντας το πλήθος των δεδομένων, που έβγαλε η Μακεδονία όλα τα χρόνια, που ακολούθησαν την ανακάλυψη τής Βεργίνας, και κάνουμε “ανατομία” στους συλλογισμούς και τα επιχειρήματα τού Ανδρόνικου και τα κρίνουμε, και αυτό οφείλουμε να προσφέρουμε στην κοινωνία ως επιστήμονες. Η επιστήμη προχωράει, αυτό είναι μια εξέλιξη θετική…» Ο Παναγιώτης Φάκλαρης αναφέρει σε συνέντευξή του το 2011, ότι έχει τεκμηριώσει σε επιστημονικές εργασίες, «όχι μόνο ότι ο τάφος δεν ανήκει στον Φίλιππο Βʼ, αλλά είναι αδύνατον να ανήκει και σε οποιονδήποτε άλλο μακεδόνα βασιλιά, κυρίως εφʼ όσον το βασιλικό νεκροταφείο βρίσκεται στις Αιγές, οι οποίες τοποθετούνται ξεκάθαρα στο Βέρμιο, στην περιοχή Λευκαδίων-Κοπανού Νάουσας κι όχι στη Βεργίνα, όπου βρισκόταν μια άλλη αρχαία πόλη».[6]

Το ανασκαφικό έργο του Παναγιώτη Φάκλαρη είναι εκτεταμένο και οι δημοσιεύσεις γύρω από τις έρευνες του, κατά καιρούς, έχουν προκαλέσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο της κοινότητας των αρχαιολόγων, όσο και της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης, ώστε να θεωρείται ένας εκ των κορυφαίων Ελλήνων ανασκαφέων. Εργάστηκε με τον Χ. Μακαρόνα στην ανασκαφή της Πέλλας και των τάφων του Δερβενίου Θεσσαλονίκης, με τον Α. Βαβρίτσα σε ανασκαφές στο Γαλεριανό Συγκρότημα και σε νεκροταφεία της Θεσσαλονίκης, με τον Γ. Μπακαλάκη στην Κύπρο και με τον Μ. Ανδρόνικο στη Βεργίνα.

1976, 1977, 1978: Ανασκαφές στις Βάσσες Αρκαδίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ναός Επικούριου Απόλλωνα, σε φωτογραφία του 2007.

Συμμετοχή στις ανασκαφές στις Βάσσες Αρκαδίας, ως μέλος της ερευνητικής ομάδας του Ναού Επικούριου Απόλλωνα το 1976, 1977 και 1978.

1977: Ανασκαφές στη έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Οκτώβριο του 1977, με πρωτοβουλία του Π. Φάκλαρη, διενεργήθηκε ανασκαφή στην περιοχή της αρχαίας Κυνουρίας, σε συνεργασία με την τοπική εφορεία αρχαιοτήτων και τον αρχαιολόγο Γεώργιο Σταϊνχάουερ, όπου και ανακαλύφθηκε η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού, η θέση της οποίας είχε πιθανολογηθεί από τον Κωνσταντίνο Ρωμαίο το 1906.

1978-σήμερα: Ανασκαφές στη Βεργίνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η είσοδος του τάφου ΙΙΙ στη Βεργίνα.

Από το 1978 μέχρι σήμερα εργάζεται στην πανεπιστημιακή ανασκαφή της Βεργίνας, Συμμετείχε στην ανασκαφή της Μεγάλης Τούμπας, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο και ως βοηθός του, όταν ανασκάφηκε το «Ηρώο» και οι τάφοι Ι, ΙΙ. Εντόπισε και ανάσκαψε το ασύλητο τάφο ΙΙΙ και μερικούς τάφους κοινών θνητών, οι οποίοι είχαν επίσης θαφτεί κατά καιρούς, στην Μεγάλη Τούμπα. Το 1980 ανάσκαψε τμήματα της αρχαίας πόλης, όπου βρίσκεται σήμερα η σύγχρονη Βεργίνα και το 1981 ανέλαβε την ανασκαφή της ακρόπολης και των τειχών της πόλης,[7][8][9] την οποία διεξάγει έκτοτε συνεχώς, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα εκεί κάθε χρόνο, τους φοιτητές Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

1981: Ανασκαφές στο Παράλιο Άστρος και το Ξηροπήγαδο Κυνουρίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1981 διεξήχθησαν ανασκαφές στο Παράλιο Άστρος και το Ξηροπήγαδο της Κυνουρίας.

Ανασκαφές στη Χαλκιδική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανασκαφές στο δωρικό ναό του Άμμωνα Δία στην Χαλκιδική.

Ανασκαφές στην Πέλλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανασκαφές στο βόρειο τείχος της πόλης και τα λεγόμενα «Λουτρά του Αλεξάνδρου», στην Πέλλα.

Ανασκαφές στο Δερβένι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανασκαφές στο ελληνιστικό νεκροταφείο στο Δερβένι Θεσσαλονίκης.

Ανασκαφές στη Θεσσαλονίκη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανασκαφές στο ρωμαϊκό νεκροταφείο, στην οδό Μελενίκου στη Θεσσαλονίκη, και στο κτιριακό σύμπλεγμα του Γαλεριανού Συγκροτήματος.

Έχει τιμηθεί με τιμητικές διακρίσεις, βραβεία και μετάλλια από πολλές ενώσεις και ιδρύματα και η μελέτη του για την Αρχαία Κυνουρία έχει λάβει βραβείο Ακαδημίας Αθηνών.

Στην εργογραφία του περιλαμβάνονται πολλά επιστημονικά άρθρα σε ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα περιοδικά, σειρά από βιβλία και έχει πληθώρα συμμετοχών σε ελληνικά και διεθνή αρχαιολογικά συνέδρια. Μεγάλο είναι επίσης το έργο του με διαλέξεις σε πανεπιστήμια και ιδρύματα σε διάφορες χώρες. Είναι τέλος συχνός αρθρογράφος σε μεγάλες κυριακάτικες εφημερίδες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Ελληνόγλωσση εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις, μελέτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ξενόγλωσση εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα αγγλικά

Στα γαλλικά

Παραπομπές - σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Revealing part of the wall of Vergina
  2. EMAET.
  3. Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών.
  4. Ανασκαφή Βεργίνας: Η αναζήτηση των Αιγών
  5. Π. Φάκλαρης, «Αιγαί: Ο προσδιορισμός της θέσης της πρώτης πρωτεύουσας των Μακεδόνων», American Journal of Archaeology 98, 1994, 609-616.
  6. 6,0 6,1 6,2 "Δεν είναι του Φιλίππου ο τάφος στη Βεργίνα Αρχειοθετήθηκε 2016-04-10 στο Wayback Machine.", Συνέντευξη του Παναγιώτη Φάκλαρη στον Γιάννη Λάζαρη, στην "Ελεύθερη Έρευνα", 10.10.2011.
  7. Αποκάλυψη νέων τμημάτων του Τείχους της Βεργίνας, από την ιστοσελίδα του ΑΠΘ: www.auth.gr/.
  8. Πανεπιστημιακή ανασκαφή Ακρόπολης και Τειχών Βεργίνας 2009, από την ιστοσελίδα του ΑΠΘ: www.auth.gr/.
  9. "Η οχύρωση της Βεργίνας αποκαλύπτει μια σημαντική τομή στη ζωή της πόλης. Νέα δεδομένα από την πανεπιστημιακή ανασκαφή", άρθρο στο περιοδικό Αρχαιολογία, 17/03/2014.
  10. Gavros_PFaklaris Αρχειοθετήθηκε 2012-03-15 στο Wayback Machine.”, στην ιστοσελίδα www.vervena.net/
  11. ABSTRACT Aegae: Determining the Site of the First Capital of the Macedonians”.

Πηγές - ενδεικτική βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βεργίνα[νεκρός σύνδεσμος] και Μεγάλη τούμπα

Ανασκαφικές εκθέσεις

Μονογραφίες

  • Μανόλης Ανδρόνικος, "Βεργίνα Ι. Το νεκροταφείον των τύμβων", Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 62, Αθήνα 1969,
  • Μανόλης Ανδρόνικος, "Βεργίνα ΙΙ. Ο «τάφος της Περσεφόνης»", Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 138, Αθήνα 2004,
  • Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, "Βεργίνα. Ο τάφος του Φιλίππου. Η τοιχογραφία με το κυνήγι", Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 231, Αθήνα 2004,

Άλλη ενδεικτική βιβλιογραφία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]